Info | Mozambik

Info | Mozambik

Mozambik (port. Moçambique, Republika Mozambiku República de Moçambique) – państwo położone w południowo-wschodniej Afryce. Graniczy z RPA, Suazi, Tanzanią, Malawi, Zimbabwe i Zambią. Przez kilka wieków kolonia portugalska, w 1975 uzyskał niepodległość.

Historia
Na tereny obecnego Mozambiku w 1498 dotarł portugalski odkrywca i podróżnik Vasco da Gama. W 1505 Portugalczycy założyli pierwsze osady w pobliżu dzisiejszego miasta Beira. W XVI wieku na wybrzeżu powstawały dalsze portugalskie osiedla. W 1609 utworzono kolonię, która stała się głównym portugalskim ośrodkiem handlu niewolnikami.
Opór wobec władz kolonialnych, który pojawił się pod koniec XIX wieku, został zdławiony. Od 1964 roku walkę z władzą Portugalii rozpoczęła komunistyczna partyzantka związana z ruchem FRELIMO. Po przewrocie w Portugalii w 1974 wynegocjowano zawieszenie broni. W r. 1975 Mozambik stał się niepodległym państwem. Od tego czasu Mozambikiem targały zbrojne konflikty wewnętrzne (walka z opozycyjną organizacją RENAMO przerodziła się w wojnę domową) i z sąsiadami (Rodezja, RPA). W latach 90. XX wieku konflikty udało się załagodzić i w 1994 przeprowadzono wielopartyjne wybory. Mozambik pozostaje jednym z najbiedniejszych krajów świata.

Geografia
Południową i wschodnią część kraju zajmuje aluwialna, silnie zabagniona Nizina Mozambicka o szerokości od ok. 400 km na południu do 80 km na północ od doliny Zambezi. Nizina ta zbudowana jest z osadów mezozoicznych i trzeciorzędowych.
W południowej części nizinnego obszaru wznosi się izolowany, wapienny płaskowyż Cheringoma (do 250 m) z licznymi jaskiniami. Od zachodu (pomiędzy rzekami Zambezi i Limpopo) nizinę odizolowuje krawędź krystalicznego płaskowyżu Matabele.
Na granicy jednostek występują liczne skały wulkaniczne. Występują tu samotne masywy górskie, Inyanga (2597 m n.p.m.), Binga – najwyższy szczyt Mozambiku (2439 m n.p.m.), Gorongosa (1873 m n.p.m.).
W północnej części kraju leży prekambryjska Wyżyna Mozambicka. Zbudowana ze skał krystalicznych i osadowych. Jest to wyżyna zrębowa. Najwyższym punktem wyżyny jest Namuli (2422 m n.p.m.). Średnia wysokość wyżyny waha się od 1 000 do 2 000 m n.p.m. Wyżyna Mozambicka ma charakter nachylonej w kierunku wschodnim, pociętej dolinami rzek równiny. Ponadto znajdują się tam uskoki tektoniczne.
Wybrzeże Mozambiku na północy jest skaliste, rozczłonkowane, z licznymi zatoczkami. Natomiast na południu – odwrotnie. Mozambik rozciąga się południkowo.

Klimat
Mozambik leży w strefie klimatu podrównikowego wilgotnego. Natomiast w głębi Wyżyny Mozambickiej ma suchą odmianę. Na krańcach południowych klimat jest zwrotnikowy. Taki typ klimatu oznacza występowanie dwóch pór roku – suchej (kwiecień-wrzesień) oraz deszczowej (październik-marzec). Izotermy układają się rónoleżnikowo, im dalej na południe tym średnie wartości temperatur obniżają się. Na wpływ temperatur ma także wysokość nad poziomem morza.
Najcieplej jest w porze deszczowej, temperatury wahają się od 26-29oC. W czasie trwania pory suchej kiedy słońce świeci nad półkulą północną jest chłodniej, zwłaszcza na południowych krańcach Mozambiku. Temperatury wahają się od 16-20oC.
Opady są zróżnicowane i związane z rytmem wspomnianych pór roku. Na południu kraju deszczy jest mało, średnia to około 400 mm. Im dalej na północ tym opady są większe. Na północy średnia opadowa w głębi lądu wynosi około 800 mm. Na wybrzeżu w północnej części kraju, to około 1 000 mm. rocznie. W rejonie jeziora Niasa, jest najwilgotniej. Średnio spada tam rocznie 1 500 mm. deszczu.
W Mozambiku pogada jest zmienna, zdarzają się lata suche, gdzie kraj nawiedza dotkliwa susza, jak lata gdzie opady deszczu są duże. Wybrzeże nawiedzane jest przez cyklony tropikalne.

Gospodarka
Na okres lat 80. XX w. przypada niezwykle krwawy i długi konflikt wojenny pomiędzy RPA i Mozambikiem. Spowodował on śmierć ponad miliona ludzi a ok. 5 mln zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Mozambik uznawany jest za najbiedniejszy kraj świata. Nie ma w nim dróg, sklepów, szkół i fabryk, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych i muszą zostać jak najszybciej odbudowane, aby państwo mogło zacząć normalnie funkcjonować. Nie ma na to jednak środków, gdyż odsetki spłacane przez ten kraj corocznie pochłaniają 100 mln $. Zredukowanie zadłużenia w ramach programu HIPC dotyczyło tej części odsetek, która i tak nie była spłacana przez państwo, co w rezultacie nie zmniejszyło obciążenia budżetu Mozambiku. Środków brakuje w podstawowych dziedzinach życia. W Mozambiku nie funkcjonuje nawet powszechne szkolnictwo podstawowe, które ma rozpocząć pracę dopiero w roku 2010.